Karahantepe | Tarihi | Buluntular | Mimari Yapıları
İçindekiler
Karahantepe Hakkında Bilgi
Şanlıurfa merkeze 55 kilometre uzaklıkta bulunan Karahan Tepe’nin tarihi, Tektek Dağları Milli Parkı içerisinde keşfedilmiştir. Kentte en dikkat çeken tarihi bulgular dikilitaşlardır. 250 adet dikilitaşın Neolitik Çağ’lara kadar uzandığı düşünülüyor. Ortalama her yapıda 12 – 14 arası dikilitaş bulunduğu için ortaya çıkarılması gereken birçok yapı kazı ekibini bekliyor. 2019 yılında başlanan kazı çalışmalarıyla 12 bin yıl önce yaşamış olan insanların yaşamlarına dair izler ortaya çıkmıştır. Karahan Tepe, toplam 140 bin metrekarelik bir alana yayılıyor. Kazılar ise Prof. Dr. Necmi Karul’un başkanlığında ilerliyor.
Kayaya oyulmuş bir şekilde inşa edilen 23 metre çapındaki AD yapısı olarak adlandırılan bir bina kalıntısı da çalışma ekibinin oldukça dikkatini çekmiştir. Bu yapı kalıntısı 5,5 metre derinliğe kadar iniyor. Dünyanın en önemli keşiflerinden biri olan Karahantepe’nin kazılma amaçlarından biri de Göbeklitepe’ye dair yeni izler bulmaktı. Buradaki dikilitaşların birçoğu da Göbeklitepe’yle benzer yapıya sahiptir.
Karahantepe Tarihçesi
Şu ana kadar yapılan kazılarla M.Ö 9200 – 9400’e inen katmanlar açığa çıkarılmıştır. Açığa çıkarılan kalıntıların birçoğunun bir komplekse ait olabileceği düşünülüyor. İnsanoğlunun binlerce yıl önce bu tarz eserleri üretebilmesi, günlük yaşamdan tasarımcılığa geçtiğinin bir göstergesidir. Sanatın yanı sıra tasarlayan zihnin ve bir mimarın olduğunu gösteren Karahantepe, birbirine bağlantılı yapılardan oluşuyor.
Yapılar içerisindeki görebileceğiniz 12 dikilitaş ana kayadan oyularak yapılmıştır. Kompleksin orta kısımlarında diğerlerinden daha büyük şekilde yapılmış iki dikilitaş daha vardır. Bu iki taşın, yapıyı tutan çatıyı taşıma görevi üstlendiği düşünülüyor. Karahantepe; Taşlıtepe, Kurttepesi, Sefertepe, Yenimahalle, Söğüt Tarlası, Harbetsuvan, Yoğunburç, Sayburç, Çakmaktepe, Gürcütepe ve Göbeklitepe’nin bir araya geldiği Taş Tepeler Sit Alanları’nın bir parçasıdır.
Karahantepe Ritüel Odası
Karahantepe kompleksinin içerisindeki bir diğer önemli yapı yine ana kayaya oyulan ve özel bir odada yer alan erkek başıdır. AB odası olarak adlandırılan bu bölüm 8 x 6 metre ölçülerindedir. Bu odaya merdivenle inilmektedir. Heykelin erkek olarak anlamlandırılmasının sebebi çenesinde yer alan sakal ve yüz ifadesidir. Odanın bir ritüel amacıyla kullanıldığı tahmin ediliyor. 23 metre çapında yapı kalıntısında toplanarak seçilen özel kişiler bu alandan erkek tasvirinin ve dikilitaşların olduğu odaya inerek ritüeli gerçekleştiriyordu. Ardından daha farklı bir kişi olarak merdiven ile diğer taraftan çıkıyorlardı.
Odanın üst kısmında kayaya oyulan yılan biçiminde bir kanal vardır. Buraya su eklendiğinde odaya doğru dolabilmektedir. Odanın karşı tarafında ise bir açıklık yer alıyor. Odadan akan su diğer taraftaki havuza doğru aktarılabiliyordu.
Karahantepe’de çıkarılan eserler Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Bu antik alanda her şeyin heykeller ve semboller ile anlatılmasının sebebi yazının henüz bulunmamış olmasıdır. Kazıların ise oldukça geniş bu alanda onlarca yıl daha sürmesi planlanıyor.
Karahan Tepe ve Göbeklitepe
Karahantepe tarihi, Göbeklitepe’ye göre günümüze yaklaşık 300 yıl daha yakındır. Ayrıca Göbeklitepe eserlerine bakıldığında kalıntılar daha çok hayvan figürlerini içeriyor. Karahantepe’de ise insan figürlerine daha çok yer verilmiştir. Göbeklitepe’de hayvan figürlerinin daha çok olması, insanın kendini hayvanlar alemine daha yakın yaşayan canlılar olarak betimlemesidir. Fakat Karahantepe’ye geldiğimizde insanlar kendilerini daha çok evrenin merkezine koymaya başladığı görülüyor.
Taş ve kemikten yapılan biblolar, bölgenin sanatsal açıdan da gelişmişliğini gösteriyor. Bu biblolar aynı zamanda çıkarılan 20 adet büyük ve küçük delici aletlerle yapılmıştır. Bu tarz delici aletlere Göbeklitepe’nin ikinci katmanında rastlanmıştır. Yine Göbeklitepe ile benzer oraklar Karahantepe içerisinden çıkarılmıştır.
Sadece bir bölümü kırık ve aşınmış bir adet çekiç bulunmuştur. Ayrıca “T” sütunlar üretebilmek için kullanılan bir taş ocağında da sütun kalıntısıyla karşılaşılmıştır. 4,5 metre yüksekliğinde, 1,5 metre genişliğinde ve 80 cm kalınlığındaki bu sütun, “T” sütun olmak için tahminen oyulmaya devam ediyordu.
Sökülüp kullanılmaya hazırlanan bir benzeri “T” sütun da Göbeklitepe’de bulunmuştur. Bu sütunları yontmak içinse uç sıyırıcılar kullanılmıştır. 4 tanesi yuvarlak olmak üzere 40 adet uç sıyırıcıya Karahan Tepe’de karşılaşılmıştır. Hepsinin yapım tarzı ve ölçüleri aynıydı. Yuvarlak olanların dışındakiler farklı şekillerdeydi. Aynı şekilde Göbeklitepe’de de yontma amacıyla bu sıyırıcılar kullanıldığı düşünülüyor.
Karahantepe Kazılarında Çıkarılan Eserler
Karahantepe kazılarında 4 farklı yapı ortaya çıkarılmıştır. Bunlar; AB, AD, AA ve AC yapılarıdır. Buluntular içerisinde sırtında leopar taşıyan insan heykeli, çift başlı insan heykeli, hayvan başı heykelleri ve doğum yapan kadın tasviri de çıkarılan en dikkat çekici eserler arasında bulunuyor. Çanak ve çömleğin kullanılmadığı bir çağda henüz yerleşik yaşamın ve tarımın olmadığı bir zamanda böylesine eserlerin bulunması ilgileri çekiyor.
Obsidiyen, nehir çakılı ve kireç taşından yapılan çeşitli aletler de Karahan Tepe’de bulunmuştur. Henüz tam olarak anlamlandırılamayan “T” şeklindeki sütunlar da heyecan verici buluntular arasına yer alıyor. Sütunların arasında ortalama 1,5 veya 2 metre mesafe vardır. Yükseklikleri 1,5 metre civarında ve kalınlıkları 25 cm’yi buluyor. Genişlikleri ise 50 ve 90 cm arasındadır. Bu sütunlar, Nevali Çori ve Göbeklitepe’den de aşina olunan kalıntılardandır. Çıkarılan bazı dikilitaşlar üzerinde bulunan tilki ve yılan kabartmalarına da rastlanmıştır.
Öğütme taşları, taş kap parçaları, boncuklar, keskiler gibi 617 küçük buluntu ve 274 mimari buluntu ortaya çıkarılmıştır. Çakmaktaşı buluntularının birçoğu bıçaklardan oluşmuştur. Bıçakların uzunlukları 5,8 ve 2,8 cm arasındadır. Ayrıca çeşitli tipte ok uçları da Karahantepe’de çıkarılan eserler arasında yer alıyor.
Karahantepe Nerede
Adres: Kargalı, 63290 Haliliye/Şanlıurfa
Karahantepe Yol Haritası
Karahantepe Sanal Tur 3D Mekan
Karahantepe Göbeklitepe Arası Kaç Km’dir?
Karahantepe ve Göbeklitepe arasında yaklaşık 40 km uzaklık bulunmaktadır.
