Sagalassos Antik Kenti, Tarihi | Giriş Ücreti, Ziyaret Saatleri
İçindekiler
Dünya çapında bilinen ve tarihi bir öneme sahip Sagalassos Antik Kenti, geçmişte korunaklı bir psidia kenti olarak öne çıkmıştır. Kentin bilinirliğinde kazı heyetine 30 yıl boyunca başkanlık yapan Belçikalı Arkeolog Prof. Dr Mark Waelkens’in Önemi büyüktür. Kent, Roma dönemi mimari özelliklerini taşısa da M.Ö 10. bin yıla uzanan bilgileri de gün yüzüne çıkarıyor. Kentin büyük ölçüde gelişmesi ise Roma döneminde gerçekleşmiştir. Araştırmalar bu gelişimin sebebini Via Sebaste adlı ünlü bir yolun kentin yönetimine geçmesine bağlamaktadır.
Luvi kökenli bir kelime olan Sagalassos isminde yer alan iki adet s harfi Yunanca’dan gelmediğini bizlere gösteriyor. Hitit metinleri incelendiğinde ise “Salavasa” kelimesinin fonetik olarak birbirine benzediği görülmüştür. Salavasa kelimesi ise yüksek kayalıkta yer alan bir kale anlamını taşıyor. Sagalassos Antik Kenti’nin 1450 metre yükseklikte yer aldığı göz önünde bulundurulursa iki kelimenin benzer olması dikkat çekicidir.
M.S 1. Yüzyıla gelindiğinde Sagalassos ve Roma arasında ilişkiler kurulmaya başlanıyor. Bu ilişkiler neticesinde kentte imparator Antonius Pius adına bir tapınak yapılıyor. Normalde bu tapınak Hadrianus zamanında yapılmaya başlansa da onun döneminde bitirilememiştir. Bu nedenle hem Antonius Pius’a hem de Hadrianus’a adanan bir imparatorluk kültü olmuştur. Bu tapınak aynı zamanda burada yaşayan halkı Roma vatandaşlarıyla eşit duruma getirerek bir ayrıcalık kazandırmıştır.
Sagalassos Antik Kenti Mimari Yapıları
Kentte birçok tarihi yapı, ziyaretçiler tarafından görülmeyi bekleniyor. Sütunlu Cadde, Tiberius Kapısı, Hamam Kompleksi gibi birçok tarihi eseri yakından görebilirsiniz. Kentte 24 gezi noktası bulunuyor. Bu noktalar şunlardır:
- İskender Tepesi
- Hadrian ve Antoninus Pius İmparatorluk Kült Alanı
- Erken Bizans Sur Duvarı
- Sütunlu Cadde
- Tiberius Kapısı
- Aşağı Agora
- Severuslar Çeşmesi
- Hadrian Çeşmesi
- Apollo Klarios Kutsal Alanındaki Hıristiyan Bazilikası
- Odeon
- İmparatorluk Dönemi Roma Hamamı
- Kent Konağı
- Macellum (gıda pazarı)
- Yukarı Agora
- Atoninler Çeşmesi
- Meclis Binası
- Aziz Mikael Bazilikası
- Dor Tapınağı
- Kuzeybatı Heroon
- Stadyum içinde Şehitlik Bazilikası
- Hellenistik Çeşme
- Neon Kütüphanesi
- Tiyatro
- Çömlekçiler Mahallesi
Aşağıda Sagalassos Antik Kenti’nin bazı önemli yapılarını görebilirsiniz
Sütunlu Cadde
M.Ö 1. Yüzyılda kent giderek geliştiği için kent girişi için bir sütunlu cadde planlanmıştır. Bu cadde kuzey güney doğrultusunda yapılmıştır. 10 metre genişliğe sahip bu cadde 300 metre uzunluğundadır. Ticaretin canlandırılması için caddenin her iki yanına dükkanlar dizilmiştir. Caddenin kapısı kuzeyde son buluyor. Bu bölgeye geldiğinizde imparator Tiberius adına bir kapı yapıldığını görebilirsiniz. Bu kapı işlevsel olmaktan ziyade sembolik olarak yapılmıştır.
Mimari açıdan görsellik katılması için çeşitli bezemeler eklenmiştir. Dönemin insanları agoradan çıktığı zaman bu caddeye uğrayarak kenti terk edebiliyordu. Ayrıca bu bölüm hem yayalar hem tekerlekli araçlar hem de hayvan trafiğine açık bir durumdaydu. Sütunlu caddeye M.S 5. Yüzyıla gelindiğinde kentin önemini kaybetmesiyle bir sur inşa edilmiş ve kentin bir sınırı haline getirilmiştir. Sütunlu cadde üç evrede eklemeler yaşadığı için duvarlarında farklı binalarda kullanılan taşları görmek mümkün. Sagalassos Anti Kenti gezisi 24 aşamalık bir yürüyüşle bitirilmektedir.
Tiberius Kapısı
Sütunlu Caddenin hem başına hem de sonuna M.S 14- 37 yılları arasında yapılan bir kapıdır. İsmini yaptırdığı imparatordan alır. Kuzey taraftaki kapının yapı işçiliğine bakıldığında oldukça detaylı olduğu çıkan buluntulardan görülebilmektedir. Herhangi bir savunma amacı taşımayan bu kapılar, kentin ihtişamını simgeliyordu. Kapıların M.S 5. yüzyılda bir deprem nedeniyle yıkıldığı tahmin ediliyor. Kapıya ulaşmak için yapılan merdivenlerin de depremden sonra bir bölümünün onarıldığı biliniyor. Hatta bu onarımda yıkılan kapıların parçaları da kullanılmıştır.
Aşağı Agora
Sütunlu caddeden ilerleyerek yukarı doğru çıkıldığında aşağı agora bölümüne varılabilir. Buranın hemen girişinde günümüze kadar gelememiş olan Tiberius kapısı bulunmaktaydı. Aşağı agoranın hemen doğu kısmında bir adet hamam yer alıyor. Bu hamam Psidia bölgesinin ve Sagalassos’un en büyük hamamlarından biriydi.
Severuslar Çeşmesi
Kuzey kısmı incelediğinizde M.S 2. Yüzyılda yapılmış olan Severuslar Çeşmesi’ni görebilirsiniz. Bu çeşme kentin ilk büyük çeşmesi olarak sayılmaktadır. Bir su şehir olarak da anılan Aşağı Agora’da ilerleyen zamanlarda farklı çeşmeler de yapılmıştır. Severuslar Çeşmesi’nin hemen önünde bir havuz da yer almaktaydı. Bu havuzdan yerli halk su ihtiyacını giderebiliyordu. İhtiyacın yanı sıra bu çeşmeler görsel olarak muhteşem bir iz bırakıyordu.
Apollo Klarios Tapınağı
M.Ö 27 – 14 yılları arasında yapılan Klarios Tapınağı, Sütunlu Cadde’nin sonunda yer alır. Tanrı Apollo Klarios’a adanan bu yapı, İmparator Augustus zamanında inşa edilmiştir. Tapınağın yapılmasının en büyük etkenlerinden biri imparatorun Apollo’ya kendini yakın hissetmesidir. Bunun sebebi ise daima onu koruduğunu ve özel olarak seçildiğine inanmasıdır. M.S 103 yılında yenilemeler yapılan tapınak, M.S 4. yüzyılda kullanılmamaya başlanmıştır. Hristiyanlığın yayılmasıyla birlikte tapınak da kiliseye çevrilmiştir.
İmparatorluk Hamam Kompleksi
İmparator Hadrian döneminde Sagalassos Antik Kenti, Psidialılar için dini bir merkez haline gelmişti. Bu nedenle kent çeşitli törenler, kutlamalar ve bayramlar için ziyaretçi akınına uğrayabiliyordu. 40 yılda tamamlanan imparatorluk hamam kompleksi içerisinde bir de imparatorlar salonu bulunuyordu. Salonun içerisine zamanında çeşitli imparatorların heykelleri de yapılmıştır. Bu heykeller kentten çıkarıldıktan sonra Burdur Müzesi içerisine taşınmıştır. 5000 metrekarelik bir alanı kaplayan bu kompleks, kesme taş ve tuğla kullanılarak yapılmıştır.
İki katlı olarak inşa edilen hamam yapısında 4 metre kalınlığında duvarlar oldukça dikkat çekicidir. Dış kısımdaki işçilik iç kısımda da duvar süslemeleriyle kendini gösteriyor. Erkekler ve kadınlar için ayrı bölümlere sahip hamamda ılıklık, sıcaklık ve soğukluk bölümleri de ayrı ayrı tasarlanmıştır. Kompleksin büyüklüğü Efes Antik Kenti içerisindeki hamamlarla bile yarışabilecek düzeydedir. Hamam içinde herkesin kullanabileceği tuvaletler de inşa edilmiştir. Eski çağlarda bu tarz yapılar sadece temizlik değil buluşma ve bir dinlenme alanı olarak kullanılmıştır. M.S 4. yüzyılda yapılan yenilemeyle birlikte soyunmalık bölümleri ziyafet alanı olarak değiştirilmiştir. İmparator adına bir tören yapılacağı zaman buraya hem kendisinin hem de kraliçenin heykelleri taşınırdı. Hristiyanlığın kabul edilmesinden sonra da bu bölüme dokunulmamıştır. Sadece ziyafetler hristiyanlık için büyük işler yapmış önemli kişiler adına verilmiştir.
Odeon
M.Ö 27 ve M.S 14 yılları arasında tamamlanan odeon bir kültür merkezidir. Ortaya çıkan bir buluntudaki yazıt sayesinde İmparator Augustus zamanından yapıldığı bilinebiliyor. 200 yılda yapımı tamamlanan bu tarihi binada tiyatrolar ve konserler verilmiştir. Günümüzde görebileceğiniz odeonun hali M.S 6. yüzyıla aittir. Yaklaşık 2 bin kişiyi ağırlayan bu alan birçok gösteri yapılırdı. Şiir, müzik, tiyatro, hayvan dövüşleri, gladyatör ve güzel konuşma bunlardan sadece birkaçı. Özel kişiler için ayrılan merdiven ve vip loca da dikkat çekenler arasında. Bu loca genelde gösteriyi maddi açıdan destekleyen kişilere ayrılırdı. Yapının tasarımı ise yardım daire şeklinde planlanmıştır. Sahne binasının uzunluğu 50 metredir. Günümüze kadar en iyi şekilde gelen kısmı doğu girişidir. Akustik tasarımı iyi olmasından dolayı toplantılara da zaman zaman ev sahipliği yapmıştır.
Hadrian Çeşmesi
M.S 129 – 132 yılında yapılan çeşmeye sekiz basamak ile ulaşabilirsiniz. Bugün anıt kısmının arkasının bir bölümü ayakta kalmıştır. Bir onur yapısı olmasının yanı sıra çeşme olarak da kullanılabiliyordu. Yapıldığı dönemde toplam yüksekliği 17 metreydi. Sütunlu caddeden kente girenler bu çeşmenin en üst kısmına hayranlıkla bakabiliyordu. Çeşmeyi ölümünden sonra vasiyet eden kişi Tiberius Claudius Piso’dur. Sagalassos Antik Kenti’nde başkaları adına yapılan birçok anıtsal yapı, aslında kentin kendini Roma’ya yakın göstermek istemesidir.
Kent Konağı
Zengin kişiler önceden kenti yenileme ve imar çalışmaları yaparak Roma gözünde saygınlık kazanmayı hedefliyordu. Fakat M.S 4. yüzyıldan sonra kişiye özel imar çalışmaları öne çıkmıştır. Bir saraya benzeyen yapısıyla öne çıkan kent konağı bireysel imara güzel bir örnektir. 5. yüzyılın başına gelindiğinde çeşitli mekanların eklendiği görülebiliyor. Özellikle iç avlu sütunlarla çevrilidir. Odalar ve servis mekanlarıyla dikkat çeken kent konağı, sekiz farklı terasta inşa edilmiştir. Çeşme ve bir havuza da sahip olan konağın avlu tabanı mozaikle çevrilmiştir. M.S 600’lü yıllardan sonra yaşanan bir depremle konak; ahır, depo ve çöplük olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Macellum (Pazar)
M.S 2. yüzyılın sonlarında inşa edilen macellum sıradan pazarların aksine lüks ürünler pazarıdır. Yukarı agoranın güneyinde yer alan yapı, ilerleyen yüzyıllarda da cam, metal, müzik aletleri ve mücevherler satılan bir pazar olmaya devam etmiştir. Macellumdaki dükkanlar avlunun çevresinde yer almaktadır. Avlunun ölçüsü ise 21 x 21 metredir.
Yukarı Agora
Politika konuşmak için toplanan merkezlerden biri olan Agora’ya İmparator Augustus döneminde kentin soyluları tarafından taş döşenerek yenilenir. Bunun üzerine bu seçkin kişilerin adına agoranın çevresine 14 metrelik sütunlar yapılır. Sagalassos Antik Kenti’nde soyluların kente bu tarz onursal yapılar inşa etmesi ile birlikte Roma vatandaşlığı alabiliyorlardı. M.S 1. yüzyıldan sonra da kentte artan onursal anıtların sayısı gözle görülebiliyordu. M.S 500 yıllarında dikilen anıtlardan birçoğu devrilse de halk tarından kapsamlı bir onarıma gidilmiştir. Yıkılan birçok yapı başka amaçlarda kullanılmıştır. Bu yıllardan sonra da agora politika amaçlı toplantı alanından bir pazar yeri kimliğine dönüşmüştür.
Cladius Kemeri
İmparator Caligula adına yapılan Cladius Kemeri, yapılan araştırmalarla M.S 37 – 41 yılları arasında tamamlanmıştır. Fakat Caligula, kentliler tarafından lanetlendiği için yazıttan adı silinir. Bu nedenle kemer Caligula’nın babasına adanır. Kemerin neredeyse tamamı çıkarılan kemerin bir de yazıtı bulunuyor. Bu yazıttan Darius’un oğlu Kallikles’in yaptırdığı öğreniliyor. Ayrıca Kallikles kentte ilk kez Roma vatandaşı olan kişidir. Vatandaşlığı bu kemer sayesinde kazandığı tahmin ediliyor. Kemer üzerinde asker, miğfer ve kalkan gibi kabartmalar görülebiliyor. Kemerin ayağa kaldırılması 2010 – 2013 yıllarında olmuştur.
Antoninler Çeşmesi
7 farklı renkle görkemli bir şekilde yapılan Antoninler Çeşmesi, üzerindeki süslemelerle dikkat çekicidir. Çeşmenin yapımı M.S 160 – 180 yıllarına denk gelir. 9 metre yüksekliğe sahip çeşmenin suyu merkezinde yer alan 4.5 metrelik bir şelaleden akıyor. 28 metre uzunluktaki bir mükemmel yapıdaki çeşmenin hacmi 81 metreküptür. Çeşmeyi yaptıranlar araştırma ve tahminlere göre Titus Severianus Neon ve eşidir. M.S 500 yılında çeşmenin başka yapılardan gelen taşlarla onarılır.
Çeşme üzerindeki yazılar hala okunabildiği için çeşitli bilgiler gün yüzüne çıkabilmektedir. Çeşme üzerindeki kabartmalarda üzüm, tiyatro maskeleri ve alkol yapımında kullanılan bitkiler oldukça dikkat çekicidir. Özellikle Afrodisias Antik Kenti içerisinde yaptırılan ve çeşmede kullanılan heykeller görenleri şaşırtmaktadır. Bu heykeller “Sarhos Dionysos ve ona destek çıkan Satyr” betimlemesidir. Ayrıca çeşitli heykeller çeşmenin kazısında bulunmuştur. Günümüzde Burdur Müzesi’nde sergilenen bu orijinal heykelleri görebilirsiniz. Çeşmeye ise kopyaları eklenmiştir.
Bouleuterion
Meclis binası olarak kullanılan Bouleuterion’un önünde bir avlu vardır. Meclis binasındaki vekiller ve hakimlerin seçimle işin başına geçtiği bilinmektedir. M.Ö 100. yıldan sonra inşa edilen yapı, sade bir şekilde tasarlanmış ve kireç taşından imal edilmiştir. Dış kısımda yer alan duvar yüzeylerinde Ares, Athena ve çeşitli savaş temalı kabartmalar vardır. Bu kabartmaların yapılma amacı askeri açıdan güç gösterisi yapılmaktadır. Meclisin oturma kısımları ise 220 kişi kapasitelidir. Bu yapı M.S 200’lü yıllara kadar kullanılmıştır.
Kuzeybatı Heroon Anıtı
İmparator Augustus döneminde inşa edilen anıt, 15 metre yüksekliğindedir. Bir kuleyi andıran yapıt, M.S 1. yüzyıl civarında yapılmıştır. Alt kısmındaki podyum, 7.80 x 8.5 metre ölçülerindedir. Günümüzde görebileceğiniz anıt, çıkarılan buluntularla birlikte yeniden ayağa kaldırılmıştır. Sagalassos’daki diğer anıtlar gibi bu da onursal bir anıttır. Heroon bir isimden ziyade önemli kişilere adanmak için yapılan anıtlardır. Yapıda bir yazıt olmadığı için kime yapıldığı bilinememektedir. Anıtın kazılarında yapılan kişinin 2.5 metrelik bir heykeli bulunmuştur. Anıt üzerinde en dikkat çeken süslemeler 14 kızı betimleyen frizlerdir. Bu frizlerin orijinal taşları bugün Burdur Müzesi’ndedir. Bundan başka üst kısımda sarmal süslemeler de anıtın özgün mimarisinin ilginç yanlarındandır.
Dor Tapınağı
Tanrı Zeus’a adanan tapınak, M.Ö 50 – 25. yıllar arasında yapılmıştır. Kentin baş tanrısının zeus olması adanmasının başlıca sebeplerindendir. Bir podyum üzerine inşa edilen yapı, dor düzeninde yapılmıştır. Bu yönüyle Antik yunan ve Roma mimarisinden izler taşır. M.S 400 yılına kadar kullanılan yapı, bu yıldan sonra kentin çevresine yapılan sur duvarlarının bir parçası olmuştur.
Tiyatro
M.S 120. yılda yapımına başlanan kent tiyatrosu, 9000 kişi kapasitesinde inşa edilmiştir. Sagalassos Antik Kenti’nin bu dönemlerde nüfusu 5000 civarındaydı. Nüfusunun yaklaşık 2 katı bir tiyatro inşa edilmesinin sebebi İmparator Hadrian’ın kenti kült merkezi ilan etmesiydi. Kutsal bir mekan olarak kabul edilmesi, aynı zamanda birçok kutlamayı da beraberinde getirecekti. Bu nedenle tiyatro kapasitesinin 9000 kişi olmasına karar verildi. Maddi sıkıntılar nedeniyle yaklaşık 60 yıl sonra M.S 180’li yıllarda inşaatı durmuştur. Maddiyat nedeniyle tiyatro sahnesi iki katlı olabilecekken tek katlı yapılmıştır. Çeşitli gösterilerin yanı sıra birçok gladyatör dövüşü ve av hayvanı gösterisine de ev sahipliği yapmıştır. Bu bilgi tiyatrodaki kabartmalardan öğrenilmektedir.
Sagalassos Antik Kenti Nerede
Kent Burdur şehrinin Ağlasun ilçesine 7km uzaklıktadır. Isparta’ya 41 km ve Antalya’ya 110 km uzaklıkta yer alıyor.
Sagalassos Antik Kenti Ziyaret Saatleri 2023
Kenti 2022 yılında 1 Nisan 31 ekim arasında 08:30 – 19:00 arasında ziyaret edebilirsiniz. 31 Ekim 1 Nisan arasında ise 08:30 – 17:30 saatleri arasında gezebilirsiniz.
Sagalassos Antik Kenti Giriş Ücreti 2023
Birçok mimari yapısıyla ön plana çıkan Sagalassos Antik Kenti’nin 2022 yılında 75 TL giriş ücreti bulunmaktadır. Eğer müze kartını varsa kenti ücretsiz olarak ziyaret edebilir ve tarihi havasını içine çekebilirsiniz.
Sagalassos Antik Kenti Sanal Tur 3D Mekan
Sagalassos Antik Kenti Yol Haritası
