Kuşadası Güvercinada Kalesi | Tarihi | Mimari Özellikleri
İçindekiler
Kuşadası Güvercinada Kalesi adeta ilçenin sembolü haline gelmiştir. Muhteşem manzarasının yanı sıra içerisinde yer alan Ceneviz kalesini bölgeyi daha turistik hale getiriyor. Günümüzde denizcilerin turistik aktiviteleri için yoğun olarak kullandığı Ada ziyaretçilerine muhteşem anlar yaşatıyor.
Güvercinada Kalesi Tarihi
Güvercinada’da ilk yerleşimler 13 yüzyılın sonlarında Cenevizliler tarafından yapılmıştır. Bazı kaynaklarda ise yerleşimin 14 yüzyılın başları olduğu görülmektedir. Güvercinada Kalesi ise 1533 yılında Barbaros Hayrettin paşa tarafından yapılmıştır. Hayrettin paşa bu sıralar ilk kez Cezayir’de Beylerbeyi görevini üstleniyordu.
Osmanlı döneminde korsanlar yoğun olduğu için Güvercinada Kuşadası Kalesi, denizden gelebilecek tehlikelere karşı koyma gücünü bulunduruyordu. Kale, birçok gezgine de ilham olmuştur. Evliya Çelebi 1671 yılında kuşadası’na gelmiş ve bu adayı da ziyaret ederek çeşitli bilgiler vermiştir. Ayrıca yabancı gezginlerimle kale ve ada hakkında birçok bilgiler vermişlerdir. Tarihi kayıtlarda adanın tam tepesinde bir kule olduğu anlatılır. Bu kulenin çeşitli saldırılara karşı garnizon olarak kullanıldığı söylenir. Kalenin dış surları ise daha sonradan yapılmıştır.
Güvercinada Kuşadası Kalesi’nin üzerinde bulunduğu ada doğal yollarla oluşan bir kayalıktır. 1957 yılında bir mendirek sayesinde denizden adaya yol inşa edilmiştir. 2020 yılında Geçici Dünya Mirası Listesi’ne eklenen Güvercinada Kalesi, mutlaka görülmesi gereken yerler arasındadır. Kalede yapılan onarımlar ise şu şekildedir.
- 1613 yılında Sokullu Mehmet Paşa tarafından özel mülk edinildikten sonra onarılmış
- 1826 yılında da İlyas ağa tarafından yenilenmiş
- 2013 yılında kale ve içerisindeki yapılarla birlikte onarımlar görmüştür.
Güvercinada Kalesi Mimari Özellikleri
Kuşadası Güvercinada Kalesi kitabesinde yaptıranın ismi geçse de mimardan bahsedilmemiştir. Fakat başka kaynaklardan kalenin mimarı hakkında bilgi alınabiliyor. Arşiv belgelerine göre ilk mimar Mustafa Halife’dir. Fakat onun ölümünden sonra kalenin yapımına devam etmesi için İzmir’den Ebubekir Efendi atanmıştır.
Kale Surları
Kuşadası Güvercinada Kalesi surları 3 metre yüksekliğindedir. Ayrıca tüm alayı çepeçevre sararak üst düzey bir güvenlik sunmaktadır. Surlar adanın yamaçlarına destek alarak inşa edildiği için daha da güçlendirilmiştir. İki kuleye ve ve yuvarlak kemerli bir giriş kapısına sahip olan surlar, oldukça dikkat çekicidir. Dış surlar tasarlanırken uzaktan top atışlarıyla savunulacak şekilde yapılmıştır. Fakat ek olarak da ok atma pencereleri de düşünülmüştür. Bununla birlikte yakın dövüşler içinde bir seyirdim yolu bulunmaktadır. Kale surları, Ege Bölgesi’nde 17 ve 18 yüzyıldaki diğer kalelerin mimari özelliklerine benzer. Surların bir kısmı 1. Dünya Savaşı’nda top atışları nedeniyle yıkılmıştır. Bunun bir hatırası olarak top güllelerini limanda görebilirsiniz.
Kitabe
Kalede bir de mermer kitabı bulunmaktadır. 1826 yılının işaret eden kitabe kule kapısının hemen solunda yer alır. Ayrıca 4 satırlık bir metin yer alır. Bu metinde yazanlar şunlardır:
“Allah’a hamdolsun. Bu kalenin inşası tamam oldu. Taşları Yılancı’dan (Yılancıburnu) geldi ve bu kalede kullanıldı. Alt tarafta (muhtemelen kale eteğinde) deniz dalgalarının dövüldüğü bir taş konak vardı. Burası kimsenin bilmediği boş çıplak bir toprak iken Sultan Kalesi oldu. Onun banisi (yaptıranı) şerefi Hızır’ın dostu olan İlyas Ağa’dır. O her işinde gani rahman olan Allah’a güvenip tekevvül etmiştir. Allah onun ihsanını ve neslini ebedi kılsın ve her iki cihanda selam et içinde olsun. Cennete girmekte (girmesinde) onun delili olsun ve yüce gayesinde ersin. Tarihi sığınılacak yer olarak söylerdim. (Böylece) “birmanalar incisi çıktı”
Kule
Bu kuleye dair bilgiler, adayı seyahat eden gezginlerin anlatımlarında ve çeşitli gravürlerde görülmektedir. Güvercinada Kalesi’nde kare planlı bir kule bulunmaktadır. Buna göre bir kaide üzerinde yükselen kulenin girişine, güney kısımdaki merdivenle ulaşılmaktadır. 15.7 x 17.35 metre boyutlarında olan kalenin kaide kısmı bir sarnıç olarak görevi üstlenmiştir. Kulenin çatı kısmı açık olarak inşa edilmiş ve 22 basamakla ulaşıma açılmıştır.
Ayrıca günümüzde görebileceğiniz kanal kalıntıları çatıya akan yağmur suyunun sarnıçlara ulaşmasını sağlıyordu. Fakat bu işlevi günümüzde kullanılmamaktadır. Çünkü zaman içerisinde yapılan onarımlarla orijinalliğini kaybetmiştir. Kulenin içerisinde ayrıca küçük pencereler bulunmaktadır. Bu pencereler savaşta kullanılacak top bataryaları için tasarlanmıştır.
Güvercinada Kalesi Giriş ücreti
Hem manzarasıyla hem de tarihiyle ziyaretçilerini etkileyen Güvercinada Kalesi’nin giriş ücreti bulunmamaktadır.
Güvercinada Nerede
Aydın’ın Kuşadası ilçesinde bulunan Güvercinada Kalesi’ne Hacı Feyzullah Mahallesi’nden ulaşılabilir. Ayrıca Kuşadası’nın neredeyse her yerinden yürüme mesafesiyle gidilebilir.
Güvercinada Kalesi Yol Tarifi
Güvercinada Kalesi Sanal Tur 3D Mekan
