catalhoyuk tarihi hakkinda bilgi nerede yasam tarzi mimari ozellikler ziyaret saatleri giris ucretiPin
Ana sayfa » Çatalhöyük Antik Kenti Tarihi 2023, Mimari Özellikleri, Yaşam Tarzı, Eserleri, Ziyaret Saatleri

Çatalhöyük Antik Kenti Tarihi 2023, Mimari Özellikleri, Yaşam Tarzı, Eserleri, Ziyaret Saatleri

 

Çatalhöyük Antik Kenti tarihi kaç yıllık? Evlerin mimari özellikleri nelerdir? Şehirde yaşam tarzı nasıl devam etti? Çıkarılan eserlerde göze çarpan unsurlar nelerdir? gibi birçok soru Çatalhöyük’ün geçmişine ışık tutuyor. Yazı içerisinde sorularınıza cevap bulabileceğiniz değerli bilgilerin yanı sıra ziyaret için saatlere uyarak keyifli vakit geçirebilirsiniz.

Neolitik dönemin nadir yapılaşmalarından biri olan Çatalhöyük Neolitik Kenti, yaklaşık 9 bin yıllık tarihiyle ön plana çıkıyor. Yan yana höyükten oluşan Çatalhöyük, doğu ve batı yönünde ziyaret edilebilir.

Batı kısmındaki höyüğün tarihi Kalkolitik Çağa uzanırken doğu kısmındaki Neolitik Çağ yerleşimlerinin izini taşıyor. Bir buğday arazisinde bulunan Çatalhöyük’te Cilalı Taş Devri’nden kalma 20 metrelik bir yerleşim alanı da yer alıyor.

Doğu kısmında bulunan höyüğün gelişimi kültürel ve sanatsal açıdan oldukça gelişmişliğin izlerini bizlere aktarıyor. Bu höyükte yaşayan insanların nüfusunun 2 bin olduğu tahmin ediliyor. Toplam nüfusun ise 8 bin civarı olduğu düşünülüyor.

Tarımsal faaliyetlerin ilk aşamaları görülen Çatalhöyük’te, köyden kentleşmeye dönüşmeler yavaş yavaş başlamıştır. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan kent, 2012 yılında kalıcı listeye alınmıştır.

Çatalhöyük’te ilk kazılar 1958 yılında yapılmıştır. 1961 – 63 ve 65 yıllarında bu kazılar devam etmiştir. Günümüzde Çatalhöyük’ün ortaya çıkarılan yapıları yüzde 10’u bile bulmuyor. Çünkü kazılar oldukça özenli ve dikkatli yapılmaktadır. 2021 yılındaki kazılarda ise sokak şekillerinden oluşan bir mahalle ortaya çıkarılmıştır.

Çatalhöyük Mimari Özellikleri Nelerdir?

Çatalhöyük’te tarihe ışık tutan birçok eser ve yapılaşma ortaya çıkarılmıştır. Bu yapılaşmayı batı ve doğu olarak ayrı ayrı inceleyebiliriz.

Doğu Höyüğünün Mimari Özellikleri

  • Çatalhöyük doğu höyüğünde M.Ö 7400 – 6200 yılları arasında yerleşimler görülüyor. Bu bölgede 18 katman ortaya çıkarılmıştır.
  • Geçitler, sokaklar, su ve drenaj kanalları içeren düzenli bir yerleşim birimidir.
  • Çatalhöyük’te kuzeyde bulunan evlerin özellikleri ve diğer mimari yapılar genellikle açık alanlardan oluşmaktadır. Bu nedenle depolama alanları, tapınak ve saray gibi yapılaşmalar ortaya çıkmamıştır.
  • Evler genellikle tek katlıdır. Eve giriş ve çıkışlar dama açılan bir delik ve merdiven ile yapılmaktadır. Ayrıca her evde bir ocak bulunmaktadır.
  • Buradaki evlerin ortalama kullanım ömrü 80 yıldır. 80 yıl sonunda evler topraklarla doldurularak üzerine yenisi yapılmaktadır.
  • Bir oda ve bir depo her evde bulunan bölümlerdendir.
  • Evlerin özellikleri arasında birbirine çok bitişik olmaları hatta iki evin bir duvarı ortak olarak kullanması da bulunuyor.
  • Dar geçitlerle evler arası ulaşım sağlanıyordu. Ayrıca evlerin planları birbirine oldukça benzer yapıdadır.
  • Avlular arasında yer alan geçitler; hava almak, çöpleri bırakmak ve aydınlatma gibi görevler üstleniyordu.
  • Evler dörtgen planlı olarak kerpiç ve tuğlalardan yapılıyordu.
  • Çatılar ise kalın bir kille kaplanarak koruma sağlıyordu. Çatılarda kullanılan ahşap kirişler çatının sağlam olmasına yardımcı oluyordu.
  • Evlerde ışıklandırma ve havalandırmalar pencereler aracılığıyla yapılıyordu. Evlerin içerisi beyaz bir sıva ile kaplanmış ve sağlamlaştırmak için içerisi otlarla güçlendirilmiştir. Bu sıvalar 3 cm kalınlığında olsa da 160 katmanlıdır.
  • Evlerde bulunan depolarda baltalar ve taş aletlerin konulduğu kutular ortaya çıkarılmıştır. Taş aletlerin birçoğu Kapadokya’dan ve Doğu Anadolu’dan getirilen obsidyen materyali ile yapılıyordu.
  • Çatalhöyük’ün 1963 yılında devam eden kazıları sırasında bir harita bulunmuştur.
  • Bu haritanın kent planına ait olduğu düşünülüyor. 8200 yıllık bir geçmişe sahip olan bu harita dünyanın ilk haritası olarak biliniyor. Haritanın 90 cm yükseklik ve 3 metre uzunluğa sahip ölçüleri bulunuyor. Bu harita Anadolu Medeniyetleri Müzesi içerisinde sergileniyor.
  • Çatalhöyük’ün doğu kısmındaki 5. Katmandan sonra çanak çömlek kullanımı oldukça artmaktadır. Bunun sebebi sepet ve ahşap yapımında insanların giderek bilgilenmesidir.
  • Kattaki çanak çömlekler kötü bir pişirme yöntemine sahiptir. Ağzı dar ve yapılırken bitkilerin eklendiği derin çömlekler burada gözlemlenmektedir.

Batı Höyüğün Mimari Özellikleri

  • 1961 yılında burada yapılan kazılar ile erken kalkolitik dönemine tarihlenen bir yapı ortaya çıkarılmıştır. Bu yapı sarı bir sıvayla kaplanmakla beraber duvarları kerpiçle güçlendirilmiştir. Planına bakıldığında ise dörtgen olduğu görülebilmektedir.
  • Çatalhöyük ziyaretiniz sırasında özel olarak oluşturulan model evlerden bu detayları inceleyebilirsiniz. Aşağıdaki fotoğraflarda da model evlere ait görüntüler görebilirsiniz.
  • Batı kısmındaki ikinci katmanda da çıkarılan bir diğer yapı iyi bir şekilde yapılmış ve etrafı odalarla çevrilmiştir.
  • Batı höyük ise çıkarılan eserlere göre Erkek Kalkolitik Çağ’ları işaret etmektedir. Ayrıca Bizans ve Helenistik dönemden kalma çanaklar, çömlekler ve mezar çukurları ortaya çıkarılmıştır. Yerleşim tabakalarına bakıldığında bu bölümün M.Ö 6200 – 5200 yıllarına uzandığı söylenebilir.

Çatalhöyük’te Çıkarılan Eserler Nelerdir?

  • Batı höyükte Bizans ve Helenistik döneme tarihlenen çanak, çömlekler ve mezar çukurları oldukça dikkat çekicidir.
  • Baltalar ve taş aletlerin yerleştirildiği kil kutular, Çatalhöyük’te çıkarılan tarihi eserlerdendir.
  • Çatalhöyük’te çıkarılan kent planını gösteren 8200 yıllık dünyanın ilk haritası da ziyaretçilerin ilgisin çekiyor.
  • Obsidyenden yapılmış aynalar, taş boncuklar, öğütme taşları, havanlar ve açkı taşları doğu höyükte çıkarılan eserlerdendir.
  • Yine buradan çıkarılan eserler arasında bardaklar, bilezikler, taştan yapılmış yüzükler, iğneler, kemik kemer kopçaları ve keserler oldukça nadirdir.
  • Çatalhöyük’ten çıkarılan küçük heykellerin yapılma şeklide ilginçtir. Bu heykeller su mermeri, tebeşir ve pişmiş topraktan oyma usulüyle yapılmıştır. Bu heykeller dekorasyon nesnesi değil birer tapınma aracı olarak kullanılmaktaydı.
  • Ortaya çıkarılan desenli mühürler de damgalı olarak icat edilen ilk mühürler arasında önem taşıyor. Bu mühürlerin şekilleri genellikle oval veya dikdörtgendir. Fakat çiçek şeklindeki bir mühür de oldukça estetiktir.

Çatalhöyük’te Yaşam Tarzı Nasıl?

catalhoyuk yasam tarziPin
catalhoyuk-yasam-tarzi
  • Çatalhöyük’te yaşam tarzı evlerin bitişik olarak yapılmasıyla oldukça ilginçleşiyor. Bu bitişik evler aynı zamanda insanların birbirine duyduğu güvenin bir eseridir. Araştırmalarda hiçbir savaş izine rastlanmaması da bunun bir kanıtıdır.
  • Evler ufak olmasına rağmen bakımlı ve temizdir. Çöplerin genellikle evlerin dışına biriktirildiği düşünülüyor. Ayrıca küçük boyutlar sayesinde insanlar evlerin damlarında güzel havalarda güzel etkinlikler yapabiliyordu ve aynı zamanda bu damları birer yol olarak kullanabiliyorlardı.
  • Çatalhöyük’te çıkarılan iskeletlere bakıldığında çocukların genellikle odalardaki sekilerin altına gömülüyordu. Oda tabanlarına ise yetişkinler gömülüyordu.
  • Çatalhöyük’te ilk yerleşim yapanlar avcı-toplayıcıyken daha sonra tarım yapmaya başlamışlardır. Hatta sığır evcilleştirmeleri de yerleşik hayata geçmenin ilk adımlarıdır.
  • Ekonomik olarak gelişmeye başlayan yerliler ürettikleri tuzları çevre yerleşim yerlerine satıyorlardı.
  • Deniz kabuklarından yapılan takılar da ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır. Sadece aksesuar değil, sepetçilik, ahşap işçiliği ve çömlekçiliğin de Çatalhöyük’te izleri görülüyor.
  • Evlerin iç duvarlarında görülen kırmızı tonlarındaki panolar da Çatalhöyük’teki sanatsal yaşamın izleridir. Daireler, yıldızlar, çiçekler, dans sahneleri, av sahneleri ve 8 bin yıllık kilim desenleri gibi farklı sanatsal öğeler höyükte yer alıyor. Aynı zamanda insan ve hayvan tasvirlerine de duvarlarda yer verilmiştir.
  • Hayvan tasvirlerinin kille sıvanarak kabartma haline getirilmesi de görmeye değerdir. Bu özelliğiyle kentin hayvancılık alanında ön plana çıktığı da düşünülüyor.
  • Boğa boynuzu, boğa başı ve bazı havyan kafatasları da bulunan kalıntılar arasındadır.
  • Çatalhöyük’te dini inançlar ve ayinler için kutsal odalar bulunuyor. 40’dan fazla sayıda bulunan bu odaların duvarlarında kabartmalar, heykeller ve resimler bulunuyor.
  • Bu odaların duvarlarında çeşitli hayvan tasvirleri, av ve bereket büyüsü ve tanrıça figürleri de dikkat çekenler arasındadır.
  • Resimlerin yanı sıra tanrıça , doğuran kadın, yaşlı kadın heykelcikleri ve boğa boynuzları vardır. Ana tanrıça burada bereketi simgelerken boğa boynuzları da erkeği temsil ediyordu.
  • Çatalhöyük’te ev yaşamı barınma ihtiyacının yanı sıra sembolik anlamlar da içeriyordu. Özellikle evlerin duvar resimlerinde görülen boğa başlarının yanı sıra evlerin mimarisiyle bir arada kullanılan boynuzlar ve alın kemikleri, özellikle ölülerin gömüldüğü odalarda oldukça fazladır. Bu bir nevi ölülerle iletişime geçme çabası olarak nitelendirilebiliyor.
  • Yapılan araştırmalar sonucunda Çatalhöyük’teki nüfus, ilk başta yerliler tarafından oluşturulmuştur. Alt katman ve üst katmanlar karşılaştırıldığında üst katmanlarda bulunan nüfus izlerinin arttığı gözlemlenmiştir. Bu artışın göçmenlerden ziyade yerli halk tarafından oluşabileceği daha mantıklıdır.
  • Diğer yapılara göre daha fazla gömüsü bulunan evlerin daha zengin ve üretimde etkin kişilerin olduğu düşünülmektedir.

Çatalhöyük’te Evler Neden Birbirine Bitişiktir?

  • Bitişik yapılı evlerin inşa edilmesinin en büyük sebebi insanların dış etkenlerden korunmak istemesidir.
  • Hatta evlerin günümüzdeki gibi kapıları da mevcut değildir. Giriş çıkışlar sadece damdan yapılırdı.
  • Çünkü binlerce yıl önce bu bölge bataklık ve ormandan ibaret bir yerdi. Bu nedenle çevrede aslanlar ve leoparların sayısı fazlaydı.
  • Ayrıca şehri koruyan sur gibi güvenlik önlemleri de bulunmamıştır.
  • Su baskınları, doğal afetler ve hayvan saldırılarından korunmak için bitişik evler avantaj sağlıyordu.
  • Merdivenle çıkılan düz damlar üzerinde vakit geçirilmesi güvenliği artırıyordu.

Çatalhöyük Neden Yerleşim Yeri Olarak Seçilmiştir?

  • Evlerin inşası için ihtiyaç duyulan malzemelerin olması,
  • Su kaynaklarına yakın olması ve tarıma elverişli olması,
  • İlk kez topraktan kap yapılan bir yer olması,
  • Hayvancılığa elverişli bir yer olması buranın yerleşim yeri olarak seçilmesinde önemli konulardır.

Çatalhöyük Giriş Ücreti 2023

  • Çatalhöyük’e giriş ücreti bulunmamaktadır.

Çatalhöyük Ziyaret Saatleri 2023

  • Giriş için yarım saat öncesinden Çatalhöyük’te olmalısınız.
  • 1 Nisan – 31 Ekim: 09:00 – 19:00
  • 31 Ekim – 1 Nisan: 09:00 – 17:00

Çatalhöyük Fotoğrafları

Çatalhöyük Yol Haritası

Çatalhöyük Sanal Tur 3D Mekan

Benzer Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir